Asset Publisher Asset Publisher

Storczyki - dzikie piękności

24.05.2018 | Dorota Jaróżek

Storczyki są uznawane za jedne z najpiękniejszych roślin na świecie. Szacuje się, że na kuli ziemskiej rośnie około 30 000 gatunków storczyków, które są zaliczone do 1000 rodzajów.

95 % wszystkich znanych gatunków występuje w strefie tropikalnej. Największą grupę storczyków stanowią epifity, można je znaleźć na drzewach, lianach oraz na kaktusach.
Epifit (gr. epi – na, phyton – roślina), roślina rosnąca na innej roślinie. Korzysta z innego gatunku jako podpory, a odżywia się najczęściej samodzielnie.
W strefie klimatu umiarkowanego storczyki są geofitami, czyli zimują w postaci podziemnych bulw lub kłączy. Wśród całego bogactwa gatunków, różnorodności kwiatów, istnieją 2 gatunki w Australii, całkowicie żyjące pod ziemią.
Każdy z nas przynajmniej raz miał do czynienia ze storczykiem, nawet o tym nie wiedząc – z wanilią. Jej owoce to laski a pędy mogą dorastać nawet do 100 m długości.

W Polsce występuje 46 gatunków storczyków

Charakterystyczną cechą storczyków jest skrajne przystosowanie do owadopylności. Kwiaty mogą osiągać od kilku do kilkudziesięciu centymetrów wielkości. Aby przywabić owady jeden z płatków kwiatu storczyków przekształcił się w warżkę zwaną tez powabnią, która stanowi "lądowisko" dla zapylaczy. Często u nasady warżki znajduje się wyrostek zwany ostrogą, który zawiera nektar wabiący owady, a gdy nie występuje - nektar gromadzi się w miseczkowatym wgłębieniu. Niektóre gatunki storczyków osiągnęły mistrzostwo w wabieniu owadów - ich kwiaty upodaniają się do samic owadów. Samce myśląc, że to ich partnerki - przyczyniają się do do zapylania. Takim gatunkiem jest, występujący w Polsce, na obszarze Tatr i Pienin dwulistnik muszy.

(Dwulistnik muszy, źródło Wikipedia)
Nasiona storczyków należą do jednych z najmniejszych na świecie
Ze względu na swój rozmiar i brak substancji odżywczych nasionka storczyków zawierają strzępki grzyba, które pomagają w rozwoju młodej rośliny. Strzępki grzybni ułatwiają małym roślinom pobieranie wody, soli mineralnych i prawdopodobnie uaktywniają system fotosyntezy.
Nasze storczyki wytwarzają bulwy lub kłącza. W momencie wytworzenia zielonych liści storczyki rezygnują z „usług” grzyba. Wyjątkiem są bezzieleniowe gatunki storczyków, pozostające cały czas w związkach mikoryzowych z grzybami. W Polsce są takie 3 gatunki: żłobik koralowy, storzan bezlistny i gnieźnik leśny.

Gnieźnik leśny (fot.D.Jaróżek)

W związku z tym, że prawdopodobieństwo natrafienia na odpowiednie strzępki grzybni jest niewielkie nasze storczyki rekompensują to sobie bardzo dużą produkcją nasion. Pojedyncza torebka nasienna może zawierać od kilkudziesięciu do kilku tysięcy nasion, choć w skrajnych przypadkach, u gatunków tropikalnych liczba ta może sięgnąć nawet kilka milionów. Od skiełkowania do wykształcenia dorosłej rośliny może minąć nawet 10 lat!

Ciekawym przedstawicielem rodziny storczykowatych jest podkolan biały , który jest zapylany przez ćmy dlatego roztacza intensywny, przyjemny zapach.

Podkolan biały (fot. Dorota Jaróżek)

W Polsce występują 2 rodziny storczyków:
- obuwikowate – reprezentowany przez 1 gatunek – obuwik pospolity;
- storczykowate – do której zalicza się pozostałe gatunki występujące w naszym kraju.

Zagrożeniem dla naszych storczyków są:

- trzebienie ich na naturalnych stanowiskach ze względu na atrakcyjne kwiaty (obuwik pospolity), zapach (np. podkolan biały)
- zmiany warunków siedliskowych.

Gatunki, które można spotkać Beskidzie Żywieckim:

Stopolamek Fuscha (fot. D. Jaróżek)